Fakt istnienia dwóch niezależnych od siebie sposobów podziału komórek odkryli niedawno polscy naukowcy, prowadzący badania w USA.

\"Do tej pory uważano, że cykliny D, czyli białka wewnątrzkomórkowe, które inicjują procesy podziału, potrzebne są każdej żywej komórce\" - mówi Katarzyna Kozar-Kamińska z Akademii Medycznej w Warszawie, http://www.amwaw.edu.pl lekarka i doktorantka w Zakładzie Immunologii Centrum Biostruktury warszawskiej AM.

PODZIAŁ Z CYKLINAMI I BEZ

Jak wynika z badań prowadzonych przez Kozar-Kamińską w Zakładzie Biologii Nowotworów Instytutu Dana Farber przy Szkole Medycznej Harvarda w Bostonie, większość tkanek i narządów rozwija się niezależnie od cyklin D.

To, w jaki sposób komórki radzą sobie bez tych białek, pozostaje na razie bez odpowiedzi i jest niewątpliwie wyzwaniem naukowym na przyszłość\" - dodaje.

Fakt istnienia dwóch niezależnych od siebie sposobów podziału komórek - z udziałem cyklin D i bez ich obecności - odkryto po serii eksperymentów ze stworzeniem myszy nie posiadającej cyklin D.

NIEZBĘDNA TKANKOM SERCA I KRWI

\"Okazało się, że zdecydowana większość tkanek i narządów pozbawionych cyklin D rozwija się zupełnie prawidłowo. Wykazaliśmy jednak, że w przypadku dwóch tkanek obecność cyklin D jest niezbędna - chodzi o komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) i komórki macierzyste odpowiadające za krwiotworzenie\" - mówi Kozar-Kamińska.

\"Rozwój myszy bez cyklin D został zahamowany już na etapie zarodka, prawdopodobnie przez niewydolność krążenia połączoną z anemią. Jak sprawdziliśmy, pozostałe narządy u tych zarodków rozwijały się prawidłowo\" - dodaje.

ROLA CYKLIN D W ROZWOJU NOWOTWORÓW

Wyniki tych badań pokazują jednocześnie, że proces powstawania komórek nowotworowych zależy od obecności cyklin D. ?Ta obserwacja ma znaczenie praktyczne. Wiadomo, że niektóre komórki nowotworowe podnoszą poziom cyklin D i wykorzystują ich zwiększone stężenie, aby się niekontrolowanie namnażać\" - mówi Kozar-Kamińska.

Być może terapia skierowana przeciwko cyklinom D okaże się skuteczna w leczeniu niektórych nowotworów i zahamuje namnażanie zmutowanych komórek. Jednak, jak uważa Kozar-Kamińska, aby poprzeć takie wnioski, należy dostarczyć więcej argumentów, a więc rozszerzyć dotychczasowe badania.

Można zastanowić się nad stworzeniem inhibitorów cyklin D - białek, które hamowałyby ich działanie w komórkach nowotworowych. \"Trudno jednak opracować skuteczny inhibitor w momencie, gdy nie znamy jeszcze dokładnie wszystkich funkcji cyklin D\" - mówi badaczka.

\"Chcemy teraz stworzyć mysz, której na dowolnym etapie życia będzie można usunąć geny dla cyklin D. Pozwoli to zaobserwować, jak organizm dorosłej myszy funkcjonuje bez tych białek \" - zapowiada.

Być może cykliny D okażą się dobrym celem w terapii. Większość komórek, poza nowotworowymi, potrafi się bowiem bez nich rozwijać. Taka terapia może się jednak okazać toksyczna - na przykład dla komórek szpiku kostnego odpowiadających za krwiotworzenie. Czy tak będzie rzeczywiście, wyjaśnią doświadczenia, które planujemy\" - dodaje.

Wyniki badań zostały opublikowane w sierpniu tego roku w prestiżowym piśmie, zajmującym się naukami biologiczno-lekarskimi \"Cell\", w artykule \"Mouse Development and Cell Proliferation in the Absence of D-Cyclins\" (\"Rozwój myszy i proliferacja komórek bez cyklin D\").

W badaniach wzięli udział m.in. Piotr Siciński, Vivienne Rebel, Maria. A. Ciemerych, Agnieszka Zagożdżon, Koichi Akashi, Shoumo Bhattacharya.

* * *

Katarzyna Kozar-Kamińska ukończyła w 2002 roku warszawską Akademię Medyczną. W latach 2002-2004 była pracownikiem naukowym Departament of Cancer Biology, Dana Farber Cancer Institute oraz Departament of Patology w Harvard Medical School w Bostonie.

W 2001 roku przebywała na stażu naukowym w Division of Experimental Medicine and Hematology/Oncology, Beth Israel Deaconess Medical Center, w bostońskim Harvard Medical School. Rok wcześniej odbyła staż naukowy w Departament of Patology w Boston University Medical School.

Jest ona laureatką licznych nagród naukowych, w tym m.in. nagrody II stopnia J.M. Rektora Akademii Medycznej w Warszawie - za cykl publikacji o terapii genowej z IL-12 (2001), Nagrody Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej - za najlepszą pracę immunologiczną (2002), I Nagrody w kategorii: Biologia Komórki w czasie Konferencji Młodych Medyków (2002, 2000) i Nagrody Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (1999).

W listopadzie 2004 roku została stypendystką L′Oreal/UNESCO dla kobiet w nauce.

PAP - Nauka w Polsce, Bogusława Szumiec-Presch

reo