Nagroda Nobla to złoty medal z wizerunkiem Alfreda Nobla oraz kaligrafowany dyplom, a także 11 mln koron (ok. 1 mln euro) w każdej z dziedzin.

W przemówieniu przewodnicząca Rady Fundacji Noblowskiej prof. Astrid Soederbergh Widding przypomniała, że „laureaci różnymi drogami stawiają czoła licznym globalnym wyzwaniom”. – Nie powinniśmy być jedynie biernymi widzami, ale aktywnymi uczestnikami obrony wolności nauki i literatury oraz dążenia do pokoju – zaapelowała.

Liczne grono tegorocznych noblistów wynika z werdyktów komitetów noblowskich, które w każdej z czterech kategorii wyróżniły po trzech naukowców. Zgodnie z regulaminem Akademia Szwedzka wskazała jednego laureata - węgierskiego pisarza Laszlo Krasznahorkaiego.

Według ceremoniału każdy z noblistów po fanfarach i laudacjach wychodził po kolei na środek sceny sztokholmskiej filharmonii, aby przyjąć gratulacje od szwedzkiego monarchy. Przećwiczone wcześniej ukłony laureaci kierowali ku rodzinie królewskiej, członkom komitetów noblowskich, a na końcu publiczności liczącej 1560 osób.

W tym roku na widowni po raz pierwszy zasiadło 100 uczniów szkół średnich, aby „pokazać im, że przyszłość jest w ich rękach” – podkreśliła Fundacja Noblowska. Z każdej placówki w Sztokholmie oraz okolicznych miast było to pięciu młodych przedstawicieli oraz jeden opiekun. Wcześniej zapraszano w większości korpus dyplomatyczny.

Nagrodę Nobla z fizyki odebrali John Clarke (W. Brytania - kraj urodzenia), Michel. H. Devoret (Francja) oraz John M. Martinis (USA) za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym. Przyczyniło się ono do rozwoju kryptografii kwantowej i komputerów kwantowych.

W dziedzinie chemii: Susumu Kitagawa (Japonia), Richard Robson (W. Brytania) oraz Omar M. Yaghi (Jordania) za rozwój szkieletów metaloorganicznych. Chodzi o nową architekturę molekularną materiałów zawierających wolne przestrzenie. Można je wykorzystać m.in. w usuwaniu toksycznych gazów czy magazynowaniu energii.

Z medycyny: Mary E. Brunkov (USA), Frederick J. Ramsdell (USA), a także Shimon Sakaguchi (Japonia) za odkrycia dotyczące nabywania tzw. immunotolerancji obwodowej, co może pomóc m.in. w leczeniu chorób nowotworowych.

Natomiast Joel Mokyr (Holandia), Philippe Aghion (Francja) i Peter Howitt (Kanada) zostali laureatami tegorocznej Nagrody Nobla z ekonomii za badania przełożenia innowacji na zrównoważony wzrost gospodarczy.

W Oslo, także w środę, odbyła się uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla przywódczyni wenezuelskiej opozycji Marii Corinie Machado, co uczyniła w zastępstwie jej córka. Norweski Komitet Noblowski nagrodził Machado za „niestrudzoną działalność na rzecz praw demokratycznych narodu Wenezueli i za walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji”.

W obu skandynawskich stolicach wieczorem odbędą się bankiety noblowskie na cześć laureatów. W Ratuszu w Sztokholmie, gdzie tradycyjnie odbywa się przyjęcie, polskimi akcentami jest prowadzenie uroczystości przez pochodzącą z Polski studentkę Kamilę Murzyńską. Innym jest umilająca czas gościom muzyka inspirowana fizyką kwantową skomponowana przez mającego polskie korzenie Jacoba Muhlrada.

Ze Sztokholmu Daniel Zyśk (PAP)

zys/ ap/