Eksperci ostrzegają jednak, że dowody na to są wstępne.

Depresja, na którą cierpi ponad 280 mln ludzi na całym świecie, coraz częściej jest wiązana w badaniach z zaburzeniami równowagi mikroflory jelitowej (mikrobioty).

Przeszczepianie bakterii jelitowych (inaczej określane jako przeszczepienie bakterii kałowych) polega na przeniesieniu mikrobioty od zdrowego dawcy do układu pokarmowego pacjenta (biorcy), co ma przywrócić jej równowagę. Od jakiegoś czasu jest to skuteczna metoda leczenia zakażeń bakterią Clostridioides difficile, która jest najczęstszą przyczyną rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Obecnie prowadzone są jednak badania, które mają ocenić skuteczność przeszczepiania bakterii jelitowych w leczeniu innych schorzeń, w tym tych, które wynikają z zaburzeń tzw. osi jelita-mózg. Zalicza się tu między innymi zespół jelita drażliwego, ale również – coraz częściej – depresję.

We wstępie do artykułu naukowcy przypomnieli, że badania przedkliniczne i kliniczne sugerują, iż przywrócenie prawidłowej równowagi mikrobioty jelitowej może łagodzić stan zapalny, regulować poziom neuroprzekaźników w mózgu oraz wpływać na poprawę nastroju. Jednak obecne dowody na skuteczność przeszczepiania bakterii jelitowych w leczeniu depresji są „fragmentaryczne i niejednoznaczne”.

Dlatego zespół pod kierunkiem Xiaotao Zhanga z Uniwersytetu Medycyny Chińskiej w Nankinie w Chinach zebrał i przeanalizował dane z 12 randomizowanych badań, którymi łącznie objęto 681 osób z Chin, Australii, Kanady, Finlandii oraz USA. We wszystkich oceniano wpływ przeszczepienia bakterii kałowych na występowanie i nasilenie objawów depresji. Korzystano przy tym z potwierdzonych naukowo skal.

Pacjenci cierpieli na różne schorzenia. Pięć badań skoncentrowało się na pacjentach z zespołem jelita drażliwego, jedno na wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, dwa skupiły się na pacjentach z zaburzeniami neurologicznymi, m.in. z postępującym porażeniem nadjądrowym czy z chorobą Parkinsona z towarzyszącymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. W czterech badaniach wzięli udział pacjenci z COVID-19 oraz biegunką i objawami depresji, pacjenci z dużą otyłością i opornością na insulinę oraz pacjenci z fibromialgią. Tylko jedno badanie dotyczyło pacjentów ze zdiagnozowanym epizodem depresji.

Łączna analiza wyników wykazała, że po przeszczepieniu bakterii jelitowych objawy depresji u pacjentów istotnie zmalały, w porównaniu z grupą kontrolną. Analiza podgrup pacjentów pozwoliła zaobserwować silniejszy efekt terapeutyczny u osób z zespołem jelita drażliwego niż u pacjentów z chorobami neurologicznymi czy psychicznymi. Skuteczne w łagodzeniu objawów depresji były zarówno kapsułki z bakteriami jelitowymi, jak i bezpośrednie podanie mikrobioty do układu pokarmowego – za pomocą endoskopii lub lewatywy, przy czym nieco lepsze efekty zaobserwowano w przypadku bezpośredniej aplikacji.

Złagodzenie objawów depresji było najlepiej widoczne w krótkim okresie, tj. niedługo po leczeniu, a efekty tej metody słabły po sześciu miesiącach od jej zastosowania.

Naukowcy zastrzegli, że ogólna jakość dowodów uzyskanych w analizie została oceniona jako niska lub bardzo niska. Podkreślili też potrzebę przeprowadzenia bardziej rzetelnych i ukierunkowanych badań. Powinny się one przede wszystkim koncentrować na klinicznie zdiagnozowanej depresji. Ważne jest też, aby stosować standardowe protokoły przeszczepiania bakterii jelitowych (by ułatwić porównywanie wyników) oraz prowadzić długofalową obserwację w celu oceny trwałego wpływu tej metody na objawy depresyjne. Badacze zwrócili też uwagę na potrzebę uwzględniania czynników takich jak dieta, leki i terapie psychologiczne, aby zminimalizować ich wpływ na ostateczne rezultaty.

Recenzująca pracę dr Jessica Green z Deakin University w Geelong (Australia) podkreśliła, że chociaż przeszczepianie bakterii kałowych jest „bardzo obiecującą” potencjalną metodą leczenia depresji, najnowszy artykuł jest „być może bardziej optymistyczny w interpretacji wyników, niż uzasadniałby to wstępny charakter danych na tym etapie badań”.

Jej zdaniem nie wiadomo na przykład czy poprawa nastroju u pacjentów z zespołem jelita drażliwego była spowodowana przeszczepem bakterii jelitowych, czy po prostu ustąpieniem zespołu jelita drażliwego. Jak oceniła, „teoretycznie istnieją wszelkie przesłanki” wskazujące, że ta metoda może pomóc w walce z depresją, ale trzeba będzie poczekać na bardziej przekonujące wyniki.

W rozmowie z serwisem Medscape Medical News dr Valerie Taylor z University of Calgary (Kanada), która nie brała udziału w analizie, powiedziała, że coraz więcej dowodów wskazuje na to, iż powinno się rzetelnie zbadać możliwość zastosowania mikrobioty jelitowej w terapii chorób psychicznych. - Chociaż potrzebujemy dłuższych badań, aby zrozumieć dawkowanie i skuteczność tej metody, jest to ekscytujący nowy obszar – oceniła. Jej zespół zakończył ostatnio badania dotyczące efektów przeszczepiania bakterii jelitowych w terapii depresji opornej na leczenie. Obecnie trwa analiza wyników. (PAP)

jjj/ agt/