Organizowane przez PAN wydarzenie pt. "Współczesne badania nad traumami psychicznymi wywołanymi wojną" zgromadziło kilkudziesięciu ekspertów w zakresie interwencji psychologicznych w sytuacjach konfliktów zbrojnych: psychologów, psychiatrów, badaczy, decydentów, pochodzących z różnych krajów, m.in. Polski, Ukrainy, Niemiec, Izraela, USA i Australii. Prezes PAN prof. Marek Konarzewski podkreślił, że konferencja wpisuje się też w hasło przewodnie trwającej obecnie polskiej prezydencji w UE, jakim jest bezpieczeństwo.

W otwarciu konferencji wziął udział wiceminister nauki prof. Andrzej Szeptycki. Przyznał, że wojna od zawsze – niestety, jak mówił – jest interesującym tematem dla badaczy, ponieważ pozwala poszerzać wiedzę z wielu dziedzin – również w temacie konferencji, czyli w zakresie traum i PTSD.

Wiceminister przypomniał też, że resort nauki wspiera ukraińskich naukowców i ukraińskie instytucje naukowe od samego początku wojny w 2022 roku. Dodał, że najpierw były to działania głównie na rzecz zapewnienia uchodźcom schronienia oraz pracy w polskich uniwersytetach i instytutach badawczych, a teraz jest to zwłaszcza wspieranie projektów angażujących ukraińskich naukowców w prace w międzynarodowych zespołach.

Pierwszy dzień konferencji jest poświęcony globalnym politykom w zakresie zdrowia psychicznego, doświadczeniom pomocy cywilom oraz ukraińskim terapiom PTSD. Drugi dzień skoncentruje się z kolei na interwencjach w stresie bojowym, barierach we wdrażaniu leczenia oraz wsparciu psychospołecznym dla uchodźców wojennych.

Jak przypomnieli przedstawiciele PAN, traumy psychiczne i PTSD wśród personelu wojskowego, obywateli, uchodźców oraz osób wewnętrznie przemieszczonych będą stanowiły ogromne wyzwanie dla Ukrainy nawet wiele lat po zawieszeniu broni. "Według danych WHO aż 9,6 miliona Ukraińców może być zagrożonych problemami zdrowia psychicznego lub już z nimi się zmaga. Zdolność ukraińskich instytucji do stawienia czoła tym wyzwaniom będzie zależała od rzetelnej analizy, wiedzy eksperckiej oraz odpowiedniego szkolenia psychologów i pracowników socjalnych" – podano w informacji.

"Stres pourazowy jest jednym z najbardziej okrutnych obliczy wojny; zostaje z tymi, których dotknął na długie lata, czasami do końca życia. Można powiedzieć, że jest to choroba przewlekła i jeszcze w dodatku przypadłość, której leczenie wymaga międzydziedzinowego podejścia. Nie jest to wyłącznie medycyna, ale również psychologia, nauki społeczne" – powiedział PAP prof. Marek Konarzewski, prezes PAN.

Polska Akademia Nauk chce więc wspierać ukraińską społeczność naukową również w badaniach nad traumami psychicznymi i zespołem stresu pourazowego (PTSD) wywołanymi wojną. Konferencja jest jednym z elementów tych działań.

Jak podkreślił prof. Jerzy Duszyński, były prezes PAN i obecny doradca prezesa PAN ds. współpracy z Ukrainą, środowisko akademickie w Ukrainie "naprawdę potrzebuje wsparcia", a nauka w Ukrainie jest "naprawdę w bardzo trudnej finansowej i osobowej sytuacji".

"My, znając sytuację nauki w Ukrainie, chyba najlepiej w Europie, poprzez nasze kontakty i poprzez naszą bliskość, staramy się robić, co można, żeby wspierać naszych kolegów. W tej chwili otrzymaliśmy sugestie i prośbę, żeby pomóc rozwiązać olbrzymi problem, który tam narasta – konsekwencje wojny w postaci traum wojennych i PTSD" – powiedział prof. Jerzy Duszyński w rozmowie z PAP.

Zapowiedział również uruchomienie nowego długoterminowego programu badawczego LTP PTSD, który PAN planuje realizować we współpracy z ukraińskimi naukowcami. Program ma być kontynuacją modeli wsparcia nauki ukraińskiej realizowanych przez akademię od początku wojny.

Jak tłumaczył prof. Duszyński, program miałby polegać na powstaniu kilku międzynarodowych grup, które będą rozpowszechniać wiedzę na temat traum i PTSD w Ukrainie i w Polsce, wśród różnych grup społecznych. "Zderzamy się nie tylko z brakiem takiej naprawdę fachowej wiedzy, ale też z próbami radzenia sobie z tym problemem w sposób nieprofesjonalny. Mamy bardzo duży deficyt wiedzy na ten temat" – dodał.

Podczas konferencji przypomniano, że Polska Akademia Nauk uruchomiła wsparcie dla ukraińskiej nauki już na kilka dni po rozpoczęciu wojny – 1 marca 2022 r.

Jak podał PAP Mateusz Białas, dyrektor Przedstawicielstwa PAN w Kijowie, obecne akademia prowadzi długoterminowy program badawczy z budżetem około 8,5 mln dolarów, który skupia się na finansowaniu 18 grup badawczych i około 90 naukowców - z różnych dziedzin nauki.

"Ponadto organizujemy szkolenia, mające na celu zwiększenie umiejętności miękkich naukowców, takie jak ubieganie się o granty, budowanie partnerstw i konsorcjów międzynarodowych. Jest to bardzo istotne we współczesnym świecie, ponieważ wiele programów badawczych wymaga współpracy międzynarodowej. Oferujemy również krótkoterminowe pobyty badawcze w Polsce, szczególnie dla młodych naukowców. Ciągle też jesteśmy otwarci na nowe formy współpracy i szukamy nowych możliwości" – powiedział.

Jak mówił, wprawdzie działalność przedstawicielstwa PAN w Kijowie została przeniesiona do Polski, jednak on stara się być na Ukrainie nawet co miesiąc. "Jesteśmy jedną z niewielu akademii czy instytucji naukowych, która przekracza granicę ukraińską i współpracuje z Ukraińcami również na miejscu" – podkreślił Mateusz Białas.

Pytany, w jakim stanie jest obecnie ukraińska nauka – tam, na miejscu – odpowiedział, że "trzyma się, ale wymaga wsparcia". Podkreślił też, że każde działania PAN są konsultowane z ukraińskimi przedstawicielami, aby "nasze wsparcie było korzystne i oczekiwane".(PAP)

akp/ zan/