31 marca br. po 10 latach straciło ważność dotychczasowe zezwolenie prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (PAA) na eksploatację jądrowego reaktora badawczego MARIA w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku (NCBJ). Zezwolenie PAA nie zostało ciągle przyznane. Reaktor więc od początku kwietnia br. pozostaje wyłączony.

„Prezes PAA może wydać zezwolenie na działalność obiektu jądrowego tylko wówczas, gdy wnioskodawca wykaże, że wypełnia wszystkie wymagania związane z bezpieczeństwem jądrowym, ochroną radiologiczną oraz ochroną fizyczną. Nie można wydać zezwolenia, jeśli jakiekolwiek normy nie są spełnione. NCBJ regularnie uzupełnia dokumentację i dostarcza niezbędne wyjaśnienia” – skomentowali dla PAP w środę przedstawiciele PAA. A ich zdaniem dokumentacja do wniosku nie potwierdza jeszcze, że spełnione są wszystkie wymagania, by zapewnić maksymalne bezpieczeństwo reaktora.

PAA podsumowała, że wystosowała na razie do NCBJ 11 wezwań o uzupełnienie dokumentacji, z kilkuset uwagami. Nadal do wyjaśnienia pozostało jeszcze kilkadziesiąt z nich. „Regularnie przekazujemy informacje do NCBJ, a NCBJ przesyła potrzebne uzupełnienia” – skomentowali przedstawiciele PAA.

W ramach procesu przyznawania zezwolenia wiele uwagi poświęcono m.in. dokumentacji dotyczącej stref planowania awaryjnego. „Obiekt jądrowy, a takim obiektem jest reaktor Maria, musi spełniać wszystkie normy prawne, tak aby gwarantował bezpieczną eksploatację zarówno w warunkach normalnej pracy, ale też w sytuacjach kryzysowych. Tutaj najważniejsze jest bezpieczeństwo społeczeństwa i środowiska” – skomentowali przedstawiciele PAA.

Poinformowali, że PAA otrzymała już uzupełnioną zgodnie z zaleceniami dokumentację w tym zakresie. „Zgodnie z wymaganiami Prezes PAA przekazał te dokumenty do opinii wojewody mazowieckiego oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji. Jeśli te organy wydadzą pozytywne opinie, prezes PAA zatwierdzi strefy planowania awaryjnego” – podsumowali przedstawiciele dozoru jądrowego.

Obecnie główne zastrzeżenia PAA dotyczą: analiz bezpieczeństwa, propozycji limitów i warunków eksploatacyjnych obiektu jądrowego oraz programu zarządzania starzeniem reaktora.

Analizy bezpieczeństwa to obliczenia mające dowieść, że zastosowane w projekcie rozwiązania techniczne i organizacyjne zapobiegną niekorzystnemu dla bezpieczeństwa rozwojowi potencjalnych awarii, a ewentualne skutki tych awarii dla zdrowia pracowników, ludzi zamieszkałych wokół reaktora i środowiska będą ograniczone do minimum.

Limity i warunki eksploatacyjne to zbiór wymagań ustalający graniczne wartości parametrów eksploatacyjnych obiektu jądrowego, wymaganą dyspozycyjność funkcjonalną i wydajność urządzeń tego obiektu oraz obsadę pracownikami, które mają zagwarantować, że reaktor będzie bezpiecznie eksploatowany.

Natomiast program zarządzania starzeniem reaktora to dokument, poprzez który NCBJ kontroluje proces zużywania się urządzeń istotnych dla bezpieczeństwa reaktora, tak by działalność reaktora nie stwarzała zagrożenia. Chodzi o to, by wymienić lub naprawić starzejące się urządzenia przed ich uszkodzeniem.

„Przy wykorzystaniu energii atomowej i promieniowania jonizującego kierujemy się podstawową zasadą: priorytetem jest bezpieczeństwo” – skomentowali przedstawiciele PAA i dodali, że bezpieczeństwo jest w przypadku działalności obiektów jądrowych ważniejsze niż np. kwestie ekonomiczne czy badawcze.

Narodowe Centrum Badań Jądrowych złożyło wniosek o wydanie zezwolenia na eksploatację reaktora Maria w sierpniu 2024 r. Wniosek nie był kompletny. Prezes PAA wezwał NCBJ do usunięcia braków formalnych. Prezes PAA ma 6 miesięcy na wydanie decyzji, licząc od dnia wpłynięcia do PAA kompletnego wniosku. Bieg tego terminu zostaje wstrzymany, jeśli np. dozór wzywa do uzupełnień czy wyjaśnień. (PAP)

lt/ bar/ mhr/