Xylopolis - Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie (pierwotnie Drewnopolis) zostało powołane przez poprzednie władze województwa pod koniec lutego 2023 r. Zgodnie z założeniami centrum ma się zajmować tematyką drewna: od nauki i biznesu po historię, edukację, kulturę. Placówka ma być wzorowana na Centrum Nauki Kopernik czy innych tematycznych centrach naukowych; ma służyć rozwojowi regionu i turystyki. Jej pierwotna siedziba miała powstać w sąsiedztwie Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej pod Białymstokiem, powstała też koncepcja architektoniczna.

Nowe władze województwa zaczęły dyskusję o tym, czy Xylopolis ma w ogóle powstać i w jakim kształcie. Z przedstawionych na sesji sejmiku województwa podlaskiego pod koniec ub.r. analiz i informacji wynikało, że koszt budowy inwestycji jest niedoszacowany. Cały koszt oszacowano na ok. 200 mln zł, a według analiz brakowało 100-150 mln zł, by budowę zrealizować. Z analiz wynikało też, że lokalizacja inwestycji blisko skansenu w Wasilkowie została źle wybrana, gdyż nie ma tam sieci, infrastruktury, są problemy z własnością gruntów.

Wśród propozycji, jakie wówczas padły, była całkowita rezygnacja z budowy Xylopolis lub też przeniesienie jej w inne miejsce. Pojawiał się pomysł, by było to miejsce w pobliżu Puszczy Białowieskiej.

Decyzją zarządu województwa jest, by Xylopolis powstało w nowej lokalizacji, w Hajnówce - poinformował w poniedziałek na konferencji prasowej w tym mieście marszałek województwa podlaskiego Łukasz Prokorym. "Uważamy, że jest to naturalne miejsce, aby Centrum Nauki i Sztuki o Drewnie było właśnie w Puszczy Białowieskiej, żeby było w Hajnówce; żeby to miasto miało nową atrakcję, która będzie przyciągała tych turystów, którzy przez Hajnówkę jadą do Białowieży" - powiedział marszałek.

Zarząd planuje, że budowa Xylopolis będzie kosztować ok. 100 mln zł w swojej podstawowej wersji z możliwością rozbudowy. Prokorym wymienił, że 40 mln zł będzie pochodziło z funduszy unijnych, z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podlaskiego na lata 2021-2027, a pozostałe środki zarząd chce pozyskać z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, a także z Funduszy Norweskich.

"Jestem przekonany, że to miejsce, ta lokalizacja w Hajnówce Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis będzie nową bramą do Puszczy Białowieskiej" - podkreślił marszałek. Odpowiadając na pytania o szacowany czas powstania inwestycji mówił, że zakończenie inwestycji planowane jest na 2029 rok.

Ma powstać nowa koncepcja architektoniczna Xylopolis, w planach jest ogłoszenie konkursu. Projekt zakłada, że instytucja powstanie na działce należącej do miasta Hajnówka, na terenach położonych na wyjeździe z miasta w stronę Białowieży.

Jak mówił obecny na konferencji burmistrz Hajnówki Ireneusz Kiendyś, decyzję o przeznaczeniu działki na działalność Xylopolis na najbliższej sesji rady miasta (zaplanowanej na 28 maja) mają podjąć radni. Mówił, że to teren inwestycyjny, na który wielokrotnie ogłaszany był przetarg, ale żaden inwestor się nie zgłosił. Działka ma ok. 7 ha, jest uzbrojona.

Kiendyś ocenił, że Hajnówka jest najlepszym miastem do umiejscowienia w nim centrum o drewnie. Powiedział, że miasto "wyrosło z drewna", a rozwinęło się w okresie międzywojennym dzięki właśnie przemysłowi drzewnemu.

"Teraz, niestety, tego przemysłu drzewnego nie ma, ale tradycje o drewnie mamy bardzo duże. Lokalna społeczność zawsze żyła w zgodzie z naturą i dlatego uważam, że ta inwestycja - Xylopolis - przyczyni się do rozwoju naszego miasta" - uznał burmistrz. Jego zdaniem wokół inwestycji mogą się rozwinąć i powstać inne usługi prowadzone przez mieszkańców.

Członek zarządu województwa podlaskiego Bogdan Dyjuk zauważył, że Xylopolis w połączeniu z Puszczą Białowieską mają szansę stworzyć "tandem", który wpłynie na rozwój społeczny i gospodarczy tych terenów.

Na konferencji obecni byli też radni województwa, którzy zabiegali, by Xylopolis powstało właśnie w Hajnówce. Radny Mikołaj Janowski wskazywał, że Puszcza Białowieska była i jest czymś, co rozsławia ten region, a drewno pozyskiwane z puszczy było wykorzystywane na całym świecie; dlatego warto, by takie centrum naukowo-dydaktyczne wybudowano w tym miejscu. Natomiast radni Łukasz Nazarko i Igor Łukaszuk ocenili, że decyzja zarządu jest słuszna, a zmiana miejsca bardzo ważna. Łukaszuk zwrócił uwagę, że Hajnówka jest naturalnym miejscem i okolice są "predysponowane", żeby tematykę drewna eksplorować i wykorzystywać.

Pierwotnie idea Xylopolis powstała kilka lat temu, gdy Podlaskie - z różnymi instytucjami i Ministerstwem Klimatu i Środowiska - przygotowało pod takim hasłem, w 2021 r., w polskim pawilonie ekspozycję na światową wystawę EXPO w Dubaju. Pomysłodawcą idei Xylopolis była Fundacja Unitalent przy firmie Unibep SA z Bielska Podlaskiego.(PAP)

swi/ bar/