Festiwal od lat łączy naukę z kulturą i jest dowodem na to, że ważne pytania o rzeczywistość i miejsce człowieka we wszechświecie stawiają zarówno fizycy, jak i filozofowie, neurobiolodzy czy artyści. Podczas spotkań poruszane są rozmaite tematy - od sztucznej inteligencji, przez tajemnice początków wszechświata i język małp, po DNA naszych praprzodków.

Polska Agencja Prasowa i serwis Nauka w Polsce są patronami medialnymi tego wydarzenia.

Festiwal odbędzie się w dniach 20-25 maja w Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie (ul. Wawrzyńca 15). Wszystkie wydarzenia są darmowe i otwarte – wystarczy przyjść lub dołączyć online. Program dostępny jest na stronie copernicusfestival.com

Wśród wielu kwestii, które uczestnicy spotkań wezmą na intelektualny warsztat, są możliwości mózgu. Czy ich niezwykła plastyczność jest supermocą, która pozwala nam marzyć o rozwiązaniu największych zagadek wszechświata? I jak powinien wyglądać system nauczania zgodny z najnowszymi doniesieniami neuronauki? Odpowiedzi będą szukać goście - wybitni naukowcy i popularyzatorzy nauki, np. Stanislas Dehaene – światowej sławy neurobiolog, autor bestsellerów o mózgu i uczeniu się. To on przedstawił hipotezę recyklingu neuronów, która zakłada, że istniejące struktury są zdolne do wyspecjalizowania się w pełnieniu nowych funkcji – i że dzięki temu jesteśmy w stanie opanowywać nowe umiejętności, w tym czytania. Jak pisze Dehaene, „...cała rozmaitość ludzkiej kultury musi zmieścić się w ramach ograniczeń narzuconych przez naszą neuronalną naturę”.

Kolejny gość, Terry Sejnowski, to neurobiolog i informatyk, pionier sztucznej inteligencji i współtwórca maszyny Boltzmanna. Jego prace nad sieciami neuronowymi stały się fundamentem rozwoju aplikacji opartych na uczeniu maszynowym takich jak ChatGPT. Z kolei Zuzana Hofmanová z Instytutu Maxa Plancka jest archeogenetyczką, która potrafi wyczytać historię ludzkości z jednej kości. Ruth Durrer to kosmolożka badająca ciemną energię, a Klaus Zuberbühler bada „język” małp i ewolucję świadomości.

Uczestnicy będą mogli posłuchać wystąpień polskich ekspertów z różnych dziedzin. Prof. Agnieszka Janiuk, astrofizyczka związana z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie, kieruje zespołem badań nad ekstremalnymi zjawiskami astrofizycznymi - specjalizuje się w fizyce czarnych dziur, dyskach akrecyjnych, aktywnych jądrach galaktyk oraz rozbłyskach gamma. Jej prace łączą kosmologiczną skalę z precyzją matematycznego modelowania, a popularyzatorskie wystąpienia przybliżają słuchaczom tajemnice najbardziej ekstremalnych zjawisk we wszechświecie. Dr hab. Agnieszka Kloch z Zakładu Ekologii i Ewolucji Zwierząt na Wydziale Biologii UW specjalizuje się w ekologii ewolucyjnej, z naciskiem na interakcje między pasożytami a ich gospodarzami.

Prof. Jacek Tabor, matematyk i informatyk, kierownik Katedry Uczenia Maszynowego na Wydziale Matematyki i Informatyki UJ, w swojej pracy łączy solidne podstawy matematyczne z nowoczesnymi technologiami – od równań funkcyjnych i układów dynamicznych po sztuczną inteligencję, analizę danych i uczenie maszynowe. Z kolei Maciej Wielgus, astronom zajmujący się fizyką czarnych dziur, a w szczególności ich obserwacjami w zakresie fal radiowych, związany jest z Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN w Warszawie i prestiżowymi ośrodkami zagranicznymi. W zespole Teleskopu Horyzontu Zdarzeń (EHT) zajmował się projektowaniem elementów ścieżki redukcji danych obserwacyjnych, badał też czasową zmienność obserwowanych obiektów. Za otrzymanie pierwszych radiowych obrazów supermasywnych czarnych dziur w centrum galaktyki M87 i w centrum naszej Drogi Mlecznej otrzymał wraz z zespołem EHT szereg prestiżowych nagród naukowych.

Archeolożka Magda Kowal bada epokę kamienia. Jest związana z Instytutem Archeologii UJ, gdzie specjalizuje się w analizie osadnictwa neandertalskiego w Europie Środkowej oraz w badaniach nad wykorzystywaniem i transportem surowców kamiennych w paleolicie. Kolejny ekspert festiwalu to prof. Marcin Nowotny - biochemik, kierownik Laboratorium Struktury Białka w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.

W środę 21 maja ogłoszone zostaną wyniki konkursu Mądra Książka Roku. O wyróżnienie w czterech kategoriach: Mądra Książka Roku dla dorosłych, Mądra Książka Roku dla dzieci, najlepsza książka w opinii społeczności akademickiej UJ oraz najlepsza książka według internautów i czytelników Dziennika Polskiego (patrona medialnego konkursu) - walczyło 15 tytułów. Oficjalną część gali Mądrej Książki Roku zakończy dyskusja poświęcona sposobom popularyzowania książek popularnonaukowych, w której wezmą udział Tomasz Rożek (Nauka. To lubię) oraz Karolina Głowacka (Radio Naukowe).

Copernicus Festival powstał z inspiracji ks. prof. Michała Hellera – filozofa i kosmologa, który od zawsze widzi w nauce nie tylko precyzję, ale i piękno. Od lat przyciąga tysiące uczestników spragnionych wiedzy i zachwytu nad światem. (PAP)

Nauka w Polsce

zan/ agt/