Nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności im. Erazma i Anny Jerzmanowskich otrzymują osoby, które przez „prace literackie, naukowe lub humanitarne, dokonywane z pożytkiem dla ojczystego kraju, potrafią zająć wybitne stanowisko w społeczeństwie polskim”.

W tym roku nagrodę otrzymała dr Hanna Machińska – prawniczka, wykładowczyni akademicka, zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich w latach 2017-22, zaangażowana w działania z zakresu ochrony praw człowieka, nazywana rzeczniczką uchodźców.

Rada Polskiej Akademii Umiejętności przyznała jej nagrodę w uznaniu za działalność społeczną w zakresie ochrony praw człowieka.

Jak podkreślono, Hanna Machińska stała się silnym głosem i rzeczniczką uchodźców na granicach Polski – zarówno na granicy polsko-białoruskiej, jak też polsko-ukraińskiej. „Za pośrednictwem mediów apeluje o humanitarne traktowanie wszystkich uchodźców, niezależnie od kraju pochodzenia. Tegoroczna laureatka Nagrody Jerzmanowskich nie pozostaje bierna i obojętna, ale odważnie i konsekwentnie zabiera głos. Przypomina, że każdy człowiek w sytuacji zagrożenia ma prawo szukać bezpiecznego życia poza swym krajem, a międzynarodowe konwencje, których Polska jest sygnatariuszem, zobowiązują władze i służby kraju do wdrożenia procedury złożenia wniosku azylowego” - ocenili przedstawiciele kapituły nagrody.

W uzasadnieniu zgłoszenia Hanny Machińskiej do Nagrody Jerzmanowskich prof. Zygmunt Kolenda i prof. Andrzej Białas argumentowali, że „używała ona swojej wiedzy i możliwości działania, by ratować ludzi przed śmiercią, cierpieniem i poniżeniem”. „Wyjeżdżała we wschodnie tereny Polski, szczególnie na Podlasie, i ratowała uchodźców z całego świata przed wywózką do Białorusi i chroniła ich w placówkach Straży Granicznej. Jeździła do lasu, przywoziła pomoc humanitarną i była zawsze tam, gdzie prawa człowieka były łamane i ograniczane. Nigdy nie była obojętna, gdy stwierdzała łamanie tych praw” – wskazywali.

Nagroda im. Jerzmanowskich była przyznawana w latach 1915-1938 z ogromnego majątku powierzonego na ten cel PAU przez przemysłowca i filantropa Erazma Jerzmanowskiego. Wśród laureatów przed wojną byli m.in. metropolita krakowski kard. Adam Stefan Sapieha, Henryk Sienkiewicz, Jan Kasprowicz, Oswald Balzer, Aleksander Brueckner i Ignacy Paderewski. Przed wojną nagroda stanowiła równowartość 12 kg złota i była nazywana „polskim Noblem”. Dziś ma wartość 100 tys. zł. Jej wręczanie wznowiono w 2009 r. - w stulecie śmierci Erazma Jerzmanowskiego. Partnerami tego przedsięwzięcia są Miasto Kraków i Województwo Małopolskie.

Pierwszą laureatką nagrody po jej wznowieniu została Janina Ochojska-Okońska. Kolejnymi laureatami odnowionej nagrody zostali: Jerzy Nowosielski, Maciej Grabski, Adam Bielański, Andrzej Zoll, Jerzy Owsiak, Jerzy Limon, ks. Adam Boniecki, Krzysztof Penderecki, Anna Dymna, Adolf Juzwenko, s. Małgorzata Chmielewska, ks. Michał Heller, Ryszard Krynicki.(PAP)

rgr/ bar/