Astronomowie apelują do ministra nauki Jarosława Gowina o pozostawienie astronomii na liście samodzielnych dyscyplin naukowych. Włączenie jej do nauk fizycznych zawiera projekt jednego z rozporządzeń do Ustawy 2.0. Resort odpowiada, że dokument nie jest ostateczny.
Na początku sierpnia na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt rozporządzenia, przygotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), dotyczący podziału dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych. To jedno z wielu rozporządzeń przegotowanych przez resort nauki do Ustawy 2.0, która wchodzi w życie 1 października br. Rozporządzenie - zawierające nową klasyfikację dyscyplin naukowych - ma prowadzić do ograniczenia ich rozdrobnienia w Polsce. Podział dyscyplin wzorowany jest na systematyce przyjętej przez OECD. W projekcie astronomia została więc włączona do nauk fizycznych.
Konsultacje projektu trwały do 16 sierpnia, a opiniowanie do piątku.
O utrzymanie statusu astronomii jako samodzielnej dyscypliny naukowej zabiegają astronomowie m.in. z Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Wystosowali oni w tej sprawie petycję do wicepremiera, ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina, pod którą (do momentu nadania depeszy) podpisało się już ponad 8 tys. osób.
"W imieniu całej polskiej społeczności astronomicznej apelujemy do Pana Premiera o zmianę projektu rozporządzenia i przywrócenie Astronomii (Space Science) jako odrębnej dyscypliny naukowej" - piszą autorzy petycji.
Resort nauki w przesłanej w piątek PAP informacji zaznacza, że "cały czas mówimy o projekcie rozporządzenia w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, który do dzisiaj jest w konsultacjach". "W związku z tym dokument nie jest ostateczny – wciąż trwa analiza zgłoszonych uwag" - podkreśla MNiSW.
"Warto też mieć na uwadze, że podział dyscyplin (w tym połączenie fizyki z astronomią) nie jest autorskim pomysłem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Punktem wyjścia do budowy klasyfikacji jest systematyka dziedzin i dyscyplin przyjęta przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). W ramach klasyfikacji OECD astronomia (w tym astrofizyka, nauka o kosmosie) jest jedną z subdyscyplin w ramach dyscypliny +nauki fizyczne+" - dodaje resort nauki.
MNiSW informuje, że zaproponowana w projekcie klasyfikacja została opracowana w oparciu o propozycję przygotowaną przez przedstawicieli Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, Komitetu Polityki Naukowej, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych.
Jak przypominają autorzy petycji skierowanej do ministra Gowina, astronomia jest jedną z najstarszych nauk na Ziemi i w naszym kraju ma ona wspaniałe, wielowiekowe tradycje. "Ośmielamy się twierdzić, że jest to wręcz dyscyplina NARODOWA! To przecież nasz rodak, kanonik warmiński Mikołaj Kopernik, +wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię+. Współcześni polscy astronomowie kontynuują tę wspaniałą tradycję z wielkim powodzeniem umacniając markę, jaką jest Polska Astronomia. Dowodem jest statystyka prowadzona w światowym serwisie Web of Science, według której poziom cytowalności prac naukowych polskich astronomów jest o ok. 25 proc. wyższy od średniego poziomu światowego. Podkreślamy, że jest to jedyna dyscyplina w Polsce, która lokuje się tak wysoko w światowych rankingach" - czytamy w petycji.
Przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Astronomicznego wyjaśniają w jednym z postów na Facebooku, że usunięcie astronomii z listy samodzielnych dyscyplin naukowych i włączenie jej do nauk fizycznych wiąże się z tym np., że aplikacje na granty badawcze w zakresie astronomii, doktoraty i habilitacje będą oceniane przez fizyków. Współczesna astronomia, którą można podzielić na astrofizykę i kosmologię to odrębna, dojrzała empirycznie nauka, ze swoją bardzo istotną specyfiką metody badawczej. "Polska astronomia jest bardzo mocna, ale wrzucenie jej do jednego worka z całą fizyką może jej poważnie zaszkodzić. Ciężko będzie dobrze ocenić wniosek czy doktorat z astronomii" - wyjaśnia PTA.
"Likwidacja astronomii idzie również w poprzek klasyfikacji dyscyplin Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC), która przyznaje najbardziej prestiżowe granty na badania w Europie. ERC ma panel ST9: astronomia i badania kosmiczne. Degradacja astronomii w Polsce z pozycji odrębnej dyscypliny z pewnością nie pomoże polskim astronomom w aplikacji o granty europejskie. W końcu brak astronomii jako dyscypliny spowoduje, że już nie będzie doktoratów z tej dyscypliny (a tylko z nauk fizycznych). Owszem tematyka badań pozostanie, ale brak odrębnej dyscypliny może spowodować w dłuższej perspektywie zniechęcenie młodych ludzi do tej tematyki badań" - tłumaczą eksperci PTA.
Resort nauki w opublikowanym w poniedziałek oświadczeniu zapewnia, że projekt rozporządzenia, w którym astronomia włączona została do nauk fizycznych, "nie wpłynie negatywnie na badania w tej dyscyplinie, jej finansowanie ze środków publicznych, ani na prowadzenie kierunków studiów w zakresie astronomii".
"Proponowana w projekcie ustawy zmiana systematyki dziedzin i dyscyplin naukowych jest tworzona na potrzeby m.in. ewaluacji jakości działalności naukowej oraz nadawanie stopni. Nie będzie miała ona negatywnego wpływu na prowadzone badania naukowe – naukowcy będą mogli nadal prowadzić badania w swoich specjalnościach, a żadne zagadnienie badawcze nie będzie dyskryminowane" - czytamy w oświadczeniu resortu nauki.
Jak wyjaśnia MNiSW, badania naukowe będą w praktyce prowadzone na wszystkich obecnych polach badawczych oraz będą nadal finansowane ze środków publicznych. Co więcej, nowa klasyfikacja nie wymaga konieczności modyfikacji np. systematyki paneli Narodowego Centrum Nauki, wzorowanej na klasyfikacji Europejskiej Rady ds. Badań Naukowej i przewidującej odrębny panel „astronomia i badania kosmiczne”. Zmieniona klasyfikacja dyscyplin nie będzie miała także wpływu na kierunki prowadzonych studiów. Uczelnie prowadzące studia na kierunkach obejmujących astronomię, nadal będą mogły kształcić w tym zakresie.
W projekcie nowej klasyfikacji wyodrębnione są 42 dyscypliny naukowe. Resort nauki zaproponował, aby klasyfikację tę uzupełnić o dyscyplinę nauki o bezpieczeństwie (w dziedzinie nauk społecznych); dziedzinę nauk teologicznych; dziedzinę sztuki i dyscyplin artystycznych. Ostatecznie, w nowej klasyfikacji ma zostać wyodrębnionych osiem dziedzin nauki i sztuki oraz 45 dyscyplin naukowych.
PAP - Nauka w Polsce, Ewelina Krajczyńska
ekr/ lt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.